Latex allergie, wat is het?
Onderstaand artikel komt van de website van Medisch Centrum Parkstad. Denk dus niet te makkelijk over latex-allergie. Ga je voor andere mensen latex kleding maken? Check of men een allergie heeft!
Niet alleen het latex maar ook de kleurstoffen in latex kleding / producten kunnen soms allergische reacties geven.
Latex-allergie
Door: K. Vissers-Croughs, dermatoloog.
Allergie voor natuurrubber latex is een toenemend probleem in de gezondheidszorg. met name in de (para)medische beroepen is de prevalatie hoog (7-10%). Latexovergevoeligheid kan leiden tot lokale huidproblemen (meestal veroorzaakt door een type IV-allergie voor rubberadditieven), maar ook tot type I allergische reacties, variërend van urticaria en rhinoconjunctivitis, tot astma en zelfs anafylactische shock. De oorzaak is voor een belangrijk deel gelegen in het gebruik van goedkope handscheoenen met een hoog gehalte aan latex-eiwitten.
Wat is latex?
Natuurlijke latyex is een melkachtige vloeistof die verkregen wordt uit de rubberboom Hevea brasiliensis die groeit in tropische gebieden. Het melksap bestaat globaal uit 36% rubber, 1,5% eiwitten, 2,5% suikers, lipiden en mineralen en 65% water. Hieraan worden in het productioeproces van rubber voorwerpen vele chemische hulpstoffen toegevoegd, zoals acceleratoren, anti-oxidantia en vulkanisatiemiddlen. Het zijn de natuurlijke eiwitten en de chemische hulpstoffen die allergene eigenschappen bezitten.
Allergie voor latex
De meeste allergische reacties zijn het gevolg van een type IV allergie volgens Gell and Coombs (vertraagd type allergie, contact-allergie). Op een enkele uitzondering na wordt deze contact-allergische reactie niet door latex zelf veroorzaakt, maar door de hulpstoffen (zoals thiuram, paraphenyleen diamine, mercaptoderivaten en carba- maten).
De allergische reacties op latexeiwit zelf, waarover dit artikel gaat, zijn het gevolg van een type I allergie (direct type allergie) gemedieerd door lgE antilichamen specifiek voor de verschillende latexeiwitten. Irritatie door en contact-allergie voor rubber handschoenen komen overigens aanzienlijk vaker voor dan type I allergische reacties op natuurlijke latex.
Wijze van expositie aan latexallergeen
Expositie aan het allergeen kan via huid en mucosa plaatsvinden. Het allergeen kan door direct contact worden overgebracht, maar ook door inhalatie van rubberallergeen bevattende partikels. Zo is van gepoederde latexhandschoenen aangetoond dat het handschoen- poeder (maiszetmeel) als drager voor het latexallergeen kan functioneren en dergelijke latexpartikels kunnen dan ook in de lucht worden gemeten.
Symptomen van latex-eiwitallergie
Het klinische beeld van allergische reacties op latex is zeer verschillend en onder andere afhankelijk van de wijze van contact met latex en de hoeveelheid biologisch beschikbaar latex antigeen. De symptomen kunnen variëren van een milde reactie met jeuk, roodheid, blaasjes of gelokaliseerde urticaria tot ernstige en soms levensbedreigende anafylactische shock.
Omdat vele voor latex gesensibiliseerde individuen atopisch zijn en/of handeczeem hebben, worden lokale symptomen door het dragen van latex handschoenen vaak niet herkend en geïnterpreteerd als verergering van het eczeem. Latexallergeen bevattend handschoenenpoeder dat door de lucht zweeft geeft in het algemeen aanleiding tot conjunctivitis, rhinitis, astma en in ernstige gevallen tot anafylactische shock.
De ernstigste reacties worden doorgaans veroorzaakt door contact van latex met slijmvliezen. Orale, vaginale of rectale expositie aan latex handschoenen kan aanleiding geven tot urticaria, angioedeem en shock. Ook contact met handschoenen tijdens een chirurgische operatie of bevalling kan ernstige allergische verschijnselen veroorzaken. Bij onbegrepen (anafylactische) reactie tijdens een operatie moet altijd een mogelijkheid van latex allergie worden overwogen (10 % van de anafylactische reacties tijdens anaesthesie berust op latexallergie).
Epidemiologie
De prevalentie van latex allergie in de algemene bevolking is minder dan 1%. In bepaalde risicogroepen Iigt de frequentie echter aanzienlijk hoger, zoals bij:
● Werkers in de gezondheidszorg (7 tot 10%) die regelmatig handschoenen moeten dragen, zoals tandartsen en tandartsassistentes, snijdende artsen, OK- en IC personeel en schoonmaakpersoneel; predisponerende factoren hierbij zijn atopische aanleg en handeczeem;
● Patiënten die herhaalde chirurgische interventies, catheterisaties of manuele faeces verwijderingen ondergaan, met name patiënten met een spina bifida, urogenitale aandoeningen of een dwarslaesie;
● Productiemedewerkers in de latexverwerkende industrie.
Verklaringen voor de snelle toename in prevalentie worden gezocht in de volgende factoren:
● Toenemende gevoeligheid van de westerse bevolking voor allergieën;
● De tap van jonge rubberbomen die ongerijpte latex met een verhoogd eiwitgehalte leveren, tezamen met het sterk terugbrengen van de wastijden van de eindproducten (hogere en goedkopere productie) om zo te kunnen voldoen aan de snelgroeiende vraag aan het begin van de aidscrisis;
● Het in diezelfde tijd overstappen van stoomvulcanisatie (heet water of stoom maakt eiwitten onschadelijk) naar vulcanisatie in heteluchttunnels met een lagere temperatuur;
● Het toegenomen gebruik van tropische fruitsoorten waarvan de allergenen (bijv. banaan, avocado, kiwi) kruisreactiviteit vertonen met latex allergenen.
Welke rubberproducten bevatten latex?
Van belang is een onderscheid te maken tussen:
Natuurrubberproducten die gemaakt worden uit ruwe rubber, Deze bevatten geen of verwaarIoosbaar weinig latexeiwit.
Natuurrubberproducten welke vervaardigd worden uit vloeibare latex. De hoeveelheid latexeiwitten in deze producten hangt sterk af van de wijze waarop de latex is behandeld, en van de zorgvuldigheid waarmee in de laatste fase van het productieproces de eindproducten zijn gewassen. Ernstige allergische reacties zijn alleen te verwachten op producten uit de tweede groep.
Verreweg de meeste reacties worden veroorzaakt door latex handschoenen. Andere voorwerpen die regelmatig allergische reacties veroorzaken zijn condooms, ballonnen, pleisters, katheters, katheters met rubber ballonnen gebruikt bij darmonderzoek, tandheelkundige en orthodontische materialen en anaesthesiesystemen.
Voedingsallergieën bij patiënten met latexallergie
Van alle patiënten met een IgE gemedieerde latex allergie heeft 50% eveneens allergische reacties op bepaalde fruitsoorten en noten, met name banaan, avocado, kiwi en tamme kastanje. Dit berust op een kruisreactiviteit. Ook voor andere fruitsoorten (meloen, ananas, perzik, passievrucht, papaya, vijg), noten (walnoot), groenten (tomaat, aardappel) en boekweit is een allergie beschreven in samenhang met latex. De klinische verschijnselen van deze voedingsallergieen kunnen beperkt blijven tot prikkelingen en zwellingen aan lippen en in de mondholte. Maar ook uitgebreide urticaria, bronchospasmen, gastro-intestinale verschijnselen en anafylactische shock komen voor.
Diagnostiek
Een zorgvuldig anamnese is van cruciaal belang om een latex allergie op te sporen. Verdenking op een latex allergie bestaat wanneer een patiënt jeuk, urticaria, oedeem, rhinitis, of conjunctivitis heeft gehad bij blootstelling aan handschoenen, condooms, ballonnen of andere latex-dompelartikelen.
Verdenking bestaat ook wanneer patiënten een voedingsallergie aangeven voor bijvoorbeeld banaan, avocado, kiwi en tamme kastanje. Bij atopische patiënten met een handeczeem, patiënten die een anafylactische reactie hebben gehad tijdens een operatieve procedure en patiënten uit groepen met een verhoogd risico met een positieve of dubieuze anamnese moet het bestaan van een latex allergie aangetoond, dan wel uitgesloten worden.
De volgende testen staan ter beschikking:
Latex IgE-Rast: het antigeen wordt geincubeerd met het serum van de patient. De sensitiviteit van deze test is laag, 40 tot 70%; een negatieve Rast sluit derhalve een latex allergie niet uit;
Een priktest met latex antigeen. Op de polikliniek gebruiken wij hiervoor gestandaardiseerde extracten van de firma ALK. Deze test wordt als zeer betrouwbaar beschouwd;
Handschoenprovocatie: alleen in uitzonderlijke gevallen, wanneer de testen negatief zijn en er toch een sterke verdenking bestaat op latex-allergie. Deze provocatie is niet zonder anafylactische gevaren en dient alleen uitgevoerd te worden op een afdeling met ervaring in behandeling van anafylaxis. Bij patiënten met handeczeem en verdenking op latexallergie moet ook altijd een epicutaan allergologisch onderzoek plaatsvinden om een concomiterende contactallergie voor rubberadditieven uit te sluiten.
Secundaire preventie
Patiënten met een bewezen latex-allergie dienen een medisch waarschuwingskaartje bij zich te dragen. Zij moeten consequent latex bevattende producten vermijden. Voor noodgevallen dienen zij in het bezit te zijn van een antihistaminicum en eventueel zelfs een Epipen.
Er zijn geschikte handschoenen op de markt die gemaakt zijn van vinyl, chloropreen, nitril of tactylon. Voorbeelden zijn:
● Operatie handschoenen: Allergard, Dermaprene, Duraprene, Elastyren, Neolon, Tactylon en Neotech;
● Onderzoekshandschoenen: Ethiparat, Tru touch, Glovex, Tactylon en Sensicare;
● Huishoudhandschoenen: Sempersoft en Semperstar.
Een geschikt condoom is EZON, dat gemaakt is van polyurethaan.
Zorgverleners met een ernstige allergie voor latex dienen ruimten waar regelmatig gepoederde handschoenen gebruikt worden te vermijden. Een alternatieve mogelijkheid is dat de collegae (latex)handschoenen gebruiken zonder poeder.
Bij operatie-patiënten die bekend zijn met een latexallergie dienen de volgende maatregelen getroffen te worden:
● Patient als eerste op het operatieprogramma plannen;
● Zoveel mogelijk latex-bronnen elimineren, met name die waarmee de patiënt in contact zal komen;
● Eventueel preventieve voorbehandeling (clemastine, dexamethason) indien niet optimaal aan boven beschreyen voorwaarden is voldaan. Dit sluit overigens het optreden van een anafylactische reactie niet uit.
Primaire preventie
In de gezondheidszorg dient deze vooral gezocht te worden in een veilig handschoenenbeleid. Bij niet-steriele procedures, zeker wanneer er slijmvliescontact plaatsvindt (oraal, vaginaal, rectaal), gebruik maken van vinyl of plastic handschoenen. Bij steriele handelingen gebruik maken van ongepoederde latex handschoenen met een laag eiwitgehalte.
Latex en Atrium MC
Voor een veilig handschoenenbeleid is in 1998 een DMU handschoenen (Decision Making Unit) ingesteld met als opdracht te zoeken naar kwalitatief hoogwaardige handschoenen die onder andere aan bovengestelde eisen voldoen. Op grond van hun bevindingen worden in de loop van dit jaar op enkele afdelingen de volgende handschoenen getest:
● Supreme: een poedervrije latexeiwit-arme operatie- handschoen
● SensiCare PowderFree: ongepoederde vinyl onderzoekshandschoen
● Neotech: een poedervrije nonlatex handschoen, alleen voor gebruik bij bewezen latexallergie
Ook wordt er gewerkt aan de totstandkoming van een latexveilige operatiekamer, voor behandeling van patiënten met een latexallergie. Acute traumapatiëten bij wie een betrouwbare anamnese niet mogelijk is, en patiënten met een sterk verhoogd risico op ontwikkeling van een latexallergie (denk aan kinderen met een spina bifida, urogenitale aandoeningen e.d.) zullen dan bij voorkeur ook op een dergelijke operatiekamer behandeld worden.
